Ngày 3/2/2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 09/NQ-CP, “Về thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp” và Nghị định số 131/2018/NĐ-CP, ngày 29/9/2018, “Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp”. Theo đó, Ủy ban là cơ quan thuộc Chính phủ; thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước (trước đây thuộc 5 bộ), với tổng vốn chủ sở hữu chiếm gần 63% và tổng tài sản chiếm gần 65,3% của toàn bộ doanh nghiệp nhà nước trong cả nước.Ngày 12/02/2018, Lễ công bố Nghị Quyết của Chính phủ thành lập Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp
Đến nay, sau 5 năm đi vào hoạt động, dưới sự chỉ đạo thường xuyên, liên tục của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực phấn đấu của Ủy ban và các doanh nghiệp trực thuộc đã đem lại những kết quả khả quan đó là:
Thứ nhất, đã tách chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp của 5 bộ để các bộ tập trung vào nhiệm vụ quản lý nhà nước; bảo đảm việc ban hành cơ chế, chính sách, pháp luật kịp thời, hiệu quả và nâng cao chất lượng thực hiện quản lý nhà nước.
Thứ hai, hình thành một cơ quan chuyên trách thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu đối với vốn nhà nước tại 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước hoạt động trong 16 ngành, lĩnh vực quan trọng, then chốt của nền kinh tế. Bước đầu tập trung, thống nhất và nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả của cơ quan chuyên trách. Mô hình cơ quan chuyên trách là cơ quan nhà nước bảo đảm được vai trò của Nhà nước trong việc chỉ đạo doanh nghiệp nhà nước vừa bảo đảm hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, vừa thực hiện các nhiệm vụ chính trị – xã hội. Cơ bản khắc phục được tình trạng một số công việc thuộc trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu chưa được thực hiện đầy đủ, tồn đọng qua nhiều năm. Ủy ban đã hoàn thành xử lý hầu hết 259 công việc thuộc trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với doanh nghiệp các bộ còn xử lý dở dang, tồn đọng qua nhiều thời kỳ.
Thứ ba, tiếp nhận và thực hiện đầy đủ nhiệm vụ cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo xử lý các dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành công thương; đã tham mưu cho Ban Chỉ đạo để báo cáo Ban Cán sự đảng Chính phủ đề xuất với Bộ Chính trị đồng ý chủ trương:
– Đưa 5 dự án, doanh nghiệp ra khỏi diện theo dõi của Ban Chỉ đạo, giao doanh nghiệp chủ động xử lý theo thẩm quyền và quy định của pháp luật (năm 2021);
– Có 3 dự án, doanh nghiệp sản xuất phân bón được cơ cấu nợ vay để tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo dòng tiền trả nợ ngân hàng, cung ứng sản phẩm phân bón ra thị trường, tạo việc làm cho người lao động…; đồng thời, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất phương hướng xử lý đối với các dự án, doanh nghiệp còn lại.
Thứ tư, đề cao nguyên tắc tuân thủ pháp luật và bảo toàn, phát triển vốn nhà nước; tăng cường giám sát tài chính doanh nghiệp; giám sát, kiểm soát chặt chẽ việc triển khai các dự án đầu tư lớn, cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước. Nhiều dự án đầu tư được tháo gỡ khó khăn, triển khai thực hiện, điển hình là 10 dự án lớn, quan trọng chậm tiến độ từ nhiều năm, với tổng mức đầu tư 259 nghìn tỷ đồng được triển khai thực hiện; tháo gỡ khó khăn để tiếp tục thực hiện Dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2.
Bên cạnh đó, Ủy ban đã chỉ đạo các tập đoàn, tổng công ty chủ động triển khai chiến lược chuyển đổi số doanh nghiệp; thực hiện vai trò dẫn dắt trong xây dựng hạ tầng số, phát triển kinh tế số. Có thể nói sau 5 năm đi vào hoạt động, Ủy ban đã đạt được những thành tích, kết quả quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ được giao; ngày một chuyên nghiệp hơn trong việc thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với 19 tập đoàn, tổng công ty trực thuộc.
Sau 5 năm chuyển về Ủy ban, 19 tập đoàn, tổng công ty đều sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển liên tục, ổn định. Trong bối cảnh chịu ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19 và tình hình bất ổn trên thế giới gần đây, tổng vốn nhà nước tại 19 tập đoàn, tổng công ty vẫn được bảo toàn, phát triển cả về doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách nhà nước; giá trị vốn đầu tư phát triển thực hiện và thu nhập bình quân của người lao động cũng tăng lên; góp phần vào phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội đất nước.
Năm 2023, tổng vốn chủ sở hữu (hợp nhất) của 19 tập đoàn, tổng công ty khoảng 1.176 nghìn tỷ đồng. Tổng tài sản hợp nhất hơn 2.459 nghìn tỷ đồng, tăng 14,2 nghìn tỷ đồng so với năm 2022. Các tập đoàn, tổng công ty tiếp tục thể hiện vai trò nòng cốt trong nhiều ngành, lĩnh vực; tạo nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước; góp phần bảo đảm các cân đối lớn, ổn định kinh tế vĩ mô và xây dựng, phát triển hệ thống kết nối hạ tầng, tạo động lực phát triển cho các ngành và cả nền kinh tế; góp phần bảo đảm an sinh xã hội đất nước.
Theo Chủ tịch Ủy ban Nguyễn Hoàng Anh: Nhiệm vụ, mục tiêu đặt ra đối với Ủy ban và các tập đoàn, tổng công ty trong những năm tiếp theo rất nặng nề và có ý nghĩa quan trọng để thực hiện các chiến lược của Đảng và Nhà nước đề ra. Ủy ban sẽ phải hết sức nỗ lực, nghiêm túc, quyết liệt, đẩy mạnh thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp theo định hướng tiếp tục hoàn thiện mô hình Ủy ban là cơ quan thuộc Chính phủ như Thông báo số 40-TB/TW của Bộ Chính trị.
Phối hợp các cơ quan quản lý khác để chỉ đạo doanh nghiệp thực hiện theo yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước hoàn thiện chính sách, quy hoạch để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động. Tăng cường, tạo sự chủ động cho doanh nghiệp, người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và tích cực phối hợp, hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả; về nguyên tắc, không can thiệp vào hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư của doanh nghiệp.
Đồng thời, nghiên cứu, góp ý, báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung quy định của Luật số 69/2014/QH13 nhằm đẩy mạnh phân công, phân cấp cho Ủy ban và các doanh nghiệp để tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ. Bên cạnh đó, Ủy ban sẽ tiếp tục cải thiện phương thức làm việc; xây dựng, hoàn thiện thể chế quản lý nội bộ bảo đảm thống nhất, hiệu quả; nâng cao chất lượng, trình độ chuyên môn đội ngũ cán bộ, ưu tiên tuyển dụng cán bộ có trình độ chuyên môn sâu về ngành nghề kinh tế, kỹ thuật, đầu tư về Ủy ban để đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ được giao.
Chỉ đạo các tập đoàn, tổng công ty thực hiện đầy đủ, đúng tiến độ các nhóm giải pháp. Trong đó, chú trọng bảo đảm các cân đối lớn cho nền kinh tế, cho nguồn thu ngân sách và giải quyết việc làm, thu nhập cho người lao động; thực hiện đúng tiến độ, chất lượng các dự án đầu tư lớn, trọng điểm. Tăng cường phối hợp với các bộ, cơ quan quản lý nhà nước, Đảng ủy Khối doanh nghiệp Trung ương trong quá trình chỉ đạo hoạt động của doanh nghiệp theo đúng chiến lược, kế hoạch, nhiệm vụ được giao.
Đề xuất sửa đổi các quy định để có thể điều tiết được các nguồn vốn đầu tư giữa các doanh nghiệp nhà nước; kết nối hoạt động kinh doanh giữa các tập đoàn, tổng công ty theo chuỗi; điều động, bổ sung cán bộ có chuyên môn, năng lực giữa các doanh nghiệp với nhau và giữa Ủy ban với các doanh nghiệp.Bộ trưởng Bộ Công Thương-Trần Tuấn Anh và Chủ tịch Ủy ban QLVNN Nguyễn Hoàng Anh tại lễ ký biên bản Chính thức bàn giao 6 Tập đoàn, Tổng Công ty từ Bộ Công Thương sang UB QLVNNThủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Lãnh đạo Ủy ban QLV tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2022 và triển khai phương hướng, nhiệm vụ năm 2023
của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Ảnh: TTXVN)
Bộ trưởng Bộ Công Thương và Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp làm việc với các doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng
Thúc đẩy chuyển đổi số tại các tập đoàn, tổng công ty thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp
Sưu tầm và biên soạn: Trịnh Văn Nam
Lê Như Hùng